ବାଘ

କ୍ର.ନଂ

ବିଷୟ

୧.

ବାଘ ସମ୍ପର୍କରେ

କେଦାରନାଥ ସିଂହ

୨.

ପ୍ରସ୍ତାବନା

୩.

‘ବାଘ’ : ଏକ ପ୍ରତିବେଶୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

ବିମ୍ବ ନାହିଁ

ପ୍ରତୀକ ନାହିଁ

ଟେଲିଗ୍ରାମ୍ ନାହିଁ

ପତ୍ରବାହକ ନାହିଁ

ମୁଁ ହିଁ କହିବି

କାହିଁକି ନା

ମୁଁ ହିଁ

କେବଳ ମୁଁ ହିଁ ଜାଣିଛି

ମୋ ପିଠି ଉପରେ

ମୋ ସମୟ ପଞ୍ଝାର

କେତେ କେତେ ଚିହ୍ନ

ତେବେ କେତେ ଅଭିନ୍ନ

ମୋ ସମୟର ପଞ୍ଝା

ମୋ ନଖର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତାଠାରୁ

ଆଉ ମୋ ଆତ୍ମାରେ ଯୋଉ ଖୁସି ଅଛି

ସେ ହିଁ ପ୍ରକୃତରେ

ମୋ ଆଣ୍ଠୁର ଯନ୍ତ୍ରଣା

ତଳିପାଦରେ ଜ୍ୱାଳା

ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା

ବିଚାରର ଧମକ

ଏବଂ ଏତିକିବେଳେ

ମୋ ଜିଭ ଉପରେ

ଯୋଉ ବିରାଟ ମିଛ

ବସି ରହିଛି

ସେ ହିଁ ସେ ହିଁ

ମୋ ଶତାବ୍ଦୀର

ସବୁଠୁ ବଡ଼ ସତ !

ଏଇ ନିଅ

ତୁମକୁ ଦେଇ ଦେଉଛି

ମୋ ହାତ

ଏବଂ ନିଜ ପାଖରେ ରଖୁଛି

ମୋ ଓଠ ଦୁଇଟିର

କମ୍ପନ...

ଗୋଟିଏ କବିର

ଆଉ କ’ଣ ଦରକାର !

ଆଜି ସକାଳର ସମ୍ବାଦ ପତ୍ରରେ

ଛୋଟିଆ ଖବରଟିଏ ଥିଲା

ଯେ ଗତକାଲି ରାତିରେ

ସହରକୁ

ବାଘ ଆସିଥିଲା !

କେହି ତାକୁ ଦେଖିନଥିଲେ

ଅନ୍ଧାରରେ କେହି ଶୁଣିନଥିଲେ

ତା’ର ପାଦଶବ୍ଦ

କୋଉ ସଡ଼କ ଉପରେ ତ

ପଡ଼ିନଥିଲା

ରକ୍ତର ଛିଟାଟିଏ ବି

କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ

ସକାଳର ସମ୍ବାଦ ପତ୍ରରେ

ଛପିଥିବା ଖବର

ଭୁଲ ହେଇନପାରେ

ଏବଂ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ କାଲି ରାତିରେ

ସହରକୁ

ବାଘ ଆସିଥିଲା

ସତ ଏୟା ଯେ

ବାଘ ଆସିବା କଥାକୁ

ସନ୍ଦେହ କରାଯାଇନପାରେ

ପାଗ ଯେମିତି ରହୁଛି

ପବନ ଯେମିତି ବହୁଛି

ସେଠି କେତେବେଳେ ବି

ଆଉ କୋଉଠି କି ବି

ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଇପାରେ ବାଘ

କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନଟେ ହୋଇପାରେ ଯେ

ଏତେଦିନ ପରେ

ଏତେବଡ଼ ସହରରେ

କାହିଁକି ବା ଆସିଥିଲା ବାଘ ?

ସେ କ’ଣ ଭୋକିଲା ଥିଲା ?

ରୋଗୀଣା ଥିଲା ?

କିମ୍ବା ସହର ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ

ବଦଳି ଗଲା କି ତା’ର ବିଚାର ?

କେତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା

ସେ ଆସିଲା

ଆଉ ପୁରା ସହରକୁ

ଗଭୀର ତିରସ୍କାର ଓ

ଘୃଣାର ନଜରରେ ହିଁ

ଦେଖିଲା

ଆଉ ସବୁକିଛି ଯେଉଁଠି ଥିଲା

ସେଇଠି ତାକୁ ଛାଡ଼ି

ଚୁପ୍ ଓ ବିରକ୍ତିରେ

ଚାଲିଗଲା ବାହାରକୁ !

ସକାଳର କଅଁଳ ଖରାରେ

ନିଜ ନିଜ ଦୁଆର ମୁହଁରେ

ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି ସମସ୍ତେ

ଚୁପ୍‌ଚାପ୍

ମୁଁ କିନ୍ତୁ ଶୁଣି ପାରୁଛି

ସମସ୍ତଙ୍କ କଥା

ପାଦକୁ ପଚାରୁଛି ଯୋତା

ବେକକୁ ପଚାରୁଛି ବାଳ

ନଖସବୁକୁ ପଚାରୁଛି କାନ୍ଧ

ମୁହଁକୁ ଚମ

କି କେବେ ଆସିବ

ପୁଣି କେବେ ଆସିବ ବାଘ ?

କଥାମାନଙ୍କରେ ଭରା ଏ ଦେଶରେ

ମୁଁ ବି ଗୋଟିଏ କଥା

ଗୋଟିଏ କଥା ମଧ୍ୟ ବାଘ ବି

ଏଇଥିପାଇଁ ଯେ

ଅନେକ ଥର

ଯେତେବେଳେ ତାକୁ ଲୁଚିବାକୁ

ଠିକ୍‌ଠାକ ଜାଗା ନ ମିଳେ

ସେ ଖୁବ୍ ଧୀର ଭାବରେ ଉଠେ

ଏବଂ ଯାଇ ବସିପଡ଼େ

କୋଉ ଗୋଟେ କଥାର

ଉହାଡ଼ରେ

ତା’ପରେ

ଜଙ୍ଗଲର ପତ୍ର ଆଡ଼େଇ

ଯୋଉଠି ଯେତେ ଖୋଜନା କାହିଁକି

କୋଉଠି ବି ମିଳେନା ସେ

ବିଚରା ମଉଁଷି

ସନ୍ଧ୍ୟାରୁ ସକାଳ ଯାଏଁ

ଚୁପ୍‌ଚାପ ବନ୍ଧା ହୋଇଥାଏ

ପାଣି ପରି ପତଳା ଗୋଟେ ଦଉଡ଼ିରେ

ଆଉ ବାଘକୁ

ଜମା ଶୋଷ ହିଁ ଲାଗେନି

ଆଉ ସେ ଆସେନି ବି

ଅନେକ ଦିନ ଧରି

ପାଣିରେ ଲୁଚି ରହିଯାଇଥିବା

ନିଜର ବେଶ୍ ଲମ୍ବା ଆଉ ସମ୍ମାନଜନକ

ପ୍ରତିବିମ୍ବକୁ ଦେଖିବାକୁ

ଆଉ ଯେବେ ରାଜା ଆସି ଯାଆନ୍ତି

ଜଙ୍ଗଲରେ ହୁରି ପଡ଼ିଯାଏ

ବନ୍ଧୁକରେ ଗୁଳି ସଜାଡ଼ି ରଖାହୁଏ

ସେଇ ଆଡ଼କୁ

ଯେଉଁପଟେ ବାଘ ଥାଇପାରେ

ତ ସତ ଏୟା ଯେ

ସେ ସମୟରେ ବାଘ

ଏଠେଇ ନ ଥାଏ କି ସେଠେଇ

ସେ ନିଜ ଶିକାରର

ରକ୍ତ ପିଇସାରିବା ପରେ

ଆରାମରେ ବସି ରହିଥାଏ

କୋଉ କଥାର ଉହାଡ଼ ଭିତରେ !

ଏଇ ବିଶାଳ ଦେଶର

ସୁଦୂର ଉତ୍ତର ପଟେ

ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ରହିଛି

କୋଉ ଗୋଟେ ପ୍ରାଚୀନ ନଗରର

ଯେଉଁଠି

ତା’ ବୈଭବର ଦିନଥିବା ସମୟରେ

କେବେ କେବେ ଆସୁଥିଲେ ବୁଦ୍ଧ

କେବେ କେବେ

ଚାଲି ଆସୁଥିଲା ବି

ବାଘ !

ଦୁଇଜଣ ଆସୁଥିଲେ

ଅଲଗା ଅଲଗା

ଯଦି ବୁଦ୍ଧ ଆସୁଥିଲେ ପୂର୍ବରୁ

ତ ବାଘର କ’ଣ ଯାଏ

କେବେ ସେ

ପଶ୍ଚିମରୁ ଆସୁଥିଲା ତ

କେବେ ଏମିତି କୌଣସି ଅଜଣା ଦିଗରୁ ଯେ

ତା’ର ଆଭାସ

କାହାକୁ ବି ଜଣାପଡ଼ୁନଥିଲା

କିନ୍ତୁ କେବେ କେବେ ଦୁହେଁ

ସାମ୍ନା ସାମ୍ନି ହୋଇଗଲେ

ବାଘ ଆଖି ଉଠେଇ

ଦେଖୁଥିଲା ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ

ଆଉ ବୁଦ୍ଧ ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଁଇ

ଚାଲି ଯାଉ ଥାଆନ୍ତି ଆଗକୁ

ଏମିତି ଚାଲିଥିଲା

ସେଇ ଛୋଟିଆ ନଗରର ମହାନ ଜୀବନ

ବୁଦ୍ଧଙ୍କ କରୁଣା

ଆଉ ବାଘର ଆତଙ୍କ

ଜଣେ ଜଣକୁ ଚ୍ଛେଦ କରୁଥିବା

ଦୁଇଟି ଛାଇ ଭିତରେ

ସେଠି

ଲୋକଙ୍କ ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ

ବୁଦ୍ଧ ବୁଝିପାରୁଥିଲେ

ବାଘର ଭାଷା

କିନ୍ତୁ ବିଚରା ବାଘ ପାଇଁ

ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପାଲି

ଘାସ ଭଳି ସୁନ୍ଦର ଥିଲା

ଅଥଚ ଏକଦମ୍ ଅଖାଦ୍ୟ

ଏଇଭଳି ଦିହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ

ଗୋଟେ ଅଜବ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା

ଯୋଉଠି ଗୋଟେ ପଟେ ଖାଲି

ଭୋକ ହିଁ ଭୋକ ଥିଲା

ଆଉ ଅନ୍ୟ ପଟେ

କରୁଣା ହିଁ କରୁଣା

ଏବଂ ଦୁହିଁଙ୍କ ମଝିରେ

କୌଣସି ପୋଲ ହିଁ ନ ଥିଲା

କିନ୍ତୁ କେବେ କେବେ ରାତିରେ

ଯେତେବେଳେ ହିମାଳୟ ଶିଖରରେ

ବରଫ ପଡ଼ୁଥିଲା

ଏବଂ ନଗର ସାରା

ଖୁବ୍ ଜୋରରେ ପବନ ବୋହୁଥିଲା

ସେତେବେଳେ ନଗରବାସୀ ଭାବୁଥିଲେ

ଏଇ ପବନରେ

କୋଉଠି ଶୀତରେ ଥରୁଥିବେ ବୁଦ୍ଧ

ଆଉ କେତେ ଅଜବ କଥା

ଏଇ ପବନରେ

କୋଉଠି ଟହଲୁଥିବ ବାଘ ବି !

ସୁନ୍ଦର ଏବଂ ବିଶାଳ ଟ୍ରାକ୍ଟରଟେ

ସେଠି କ୍ଷେତ ଭିତରେ ଠିଆ ହୋଇଥିଲା

ଦିନଯାକ ଚାଲିବା ପରେ

ଏତେ ଥକି ଯାଇଥିଲା ଯେ

ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ନିଜ ଛାଇର ମାପଠୁ

ନା ଛୋଟ ଥିଲା ନା ବଡ଼

ସେ କେବଳ ସେଇଠି ଠିଆ ହୋଇଥିଲା ।

ଅସ୍ତ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଲାଲ ଲାଲ କିରଣ ମାଳା

ବିଶାଳ ବବୁଲ ଗଛ କଣ୍ଟା ଭିତରୁ

ଛାଣି ହୋଇ

ସିଧା ତା’ ଇଞ୍ଜିନ ଉପରେ ପଡ଼ୁଥିଲା ।

ଏବଂ ବାଘ

ଯିଏ କେତେବେଳେ

କୋଉଠି ବି ଥାଇପାରେ

ଯେହେତୁ ସେ ସେ ସମୟରେ

ଗୋଟେ ଆଖୁ କିଆରିରେ ଥିଲା

ସେ ସବୁ କିଛି ଦେଖିପାରୁଥିଲା

ଯେତେବେଳେ ସେ

ନିଜକୁ ଅଟକେଇ ପାରିଲାନି

ସେଉଠୁ ଚିତ୍କାର କଲା

‘ଆରେ ଭାଇ, ବାହ !

ଅଦ୍‌ଭୁତ !’

ତାକୁ ଟ୍ରାକ୍ଟରଟି

ସବୁଜ କ୍ଷେତରେ ପଡ଼ିଥିବା

ଗୋଟେ ବିରାଟ ଦାନା ପରି ଲାଗିଲା

ଶକ୍ତ, ଲାଲ, ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦାନା

ଏବଂ ବାଘ ଭାବିଲା

ଏବେ ମଜା ହବ

କାଇଁକି ନା

ଯେମିତି ସବୁବେଳେ ହୁଏ ସେମିତି

ଗୋଟେ ବୁଢ଼ୀ ଆସିବ

ଦାନାକୁ ନିଜ ଅଣ୍ଟିରେ ପୂରେଇ

ଘରକୁ ନେଇଯିବି

ଆଉ ପକେଇ ଦେବ ନେଇ ତା’ର

ଅନ୍ଧାର ଆବୋରି

ଟକ୍‌ମକ୍ ଫୁଟୁଥିବା ଡେକ୍‌ଚି ଭିତରେ

ତା’ ପରେ ସେ

ଏକ ସଂଗୁପ୍ତ ଈର୍ଷାରେ

ଉପରୁ ତଳୁ ନିରିଖେଇ ଦେଖିବ

ସମଗ୍ର ଟ୍ରାକ୍ଟରଟିକୁ

ଆଉ ଆପେ ଆପେ

ଗୋଟେ ବୁଢ଼ୀର ଡେକ୍‌ଚିରେ

ରନ୍ଧା ହେବାର ଇଚ୍ଛାରେ

ଲାଲ୍ ହେଇଯିବ !

‘ଏଇ ମଣିଷମାନେ

ଆଜିକାଲି ଏତେ ଚୁପ୍ କାଇଁକି ରହୁଚନ୍ତି ?’

ଦିନେ ବାଘ କୋକିଶିଆଳିକୁ ପଚାରିଲା

କିଛି ବୁଝି ପାରିନଥିଲେ ବି

ଖାଲି ସମର୍ଥନର ମୁଣ୍ଡ ହଲେଇଲା

କୋକିଶିଆଳି

ଆଉ ଅପଲକ ଦୃଷ୍ଟିରେ

ଦେଖିବାକୁ ଲାଗିଲା

ବାଘର ମାଢ଼ିକୁ

ଏବେ ବି ତାଜା ରକ୍ତର ଗନ୍ଧ

ଆସୁଥିଲା ସେଥିରୁ

କିଛି ସମୟ କ’ଣ ଗୋଟେ ଭାବି କହିଲା-

‘କୋଉ ଦୁଃଖ ଥିବ ତାଙ୍କର’

‘କେମିତିକା ଦୁଃଖ ?’

ବାଘ ବ୍ୟସ୍ତ ହେଇ ପଚାରିଲା

‘ଏସବୁ ମୁଁ ଜାଣିନି

ତେବେ ଦୁଃଖର କ’ଣ ଅଛି

କେମିତି ନା କେମିତି

ସେ ହେଇଯାଏ’

କୋକିଶିଆଳି ଉତ୍ତର ଦେଲା

‘ହେଇପାରେ

ତାଙ୍କଠି କ’ଣ ଗୋଟେ କଣ୍ଟା ଲାଖି ରହିଛି !’

ବାଘ ପଚାରିଲା

‘ହେଇପାରେ

ଏମିତି ବି ହେଇପାରେ ଯେ

ମଣିଷ ହିଁ ଲାଖିଯାଇଛି କଣ୍ଟାରେ’

ଧୀରେ କହିଲା କୋକିଶିଆଳି

ଏବେ ବାଘର ଅକଲକୁ

କିଛି ଆସିଲାନି

ତେବେ ସେ ଖାଲି ସମର୍ଥନ କରି

ସେମିତି ମୁଣ୍ଡ ହଲେଇ ଦେଲା

ପୁଣି ଧୀର ସ୍ୱରରେ ପଚାରିଲା

‘ମଣିଷ ମାନେ କ’ଣ

ପାଣି ପିଅନ୍ତି ?’

‘ପିଅନ୍ତି’- କୋକିଶିଆଳି କହିଲା

‘କିନ୍ତୁ ସେ ଆମ ପରି

କେବଳ ସକାଳ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ପିଅନ୍ତି ନାହିଁ

ଦିନଯାକ ଯେତେଥର ଇଚ୍ଛା

ସେତେଥର ପିଅନ୍ତି’

‘କିନ୍ତୁ ଏତେ ପାଣି

କାହିଁକି ପିଅନ୍ତି ମଣିଷମାନେ’

ବାଘ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟରେ ପଚାରିଲା

‘ସେଇ ଦୁଃଖ-

ମୁଁ କହିଲି ନା !’

କୋକିଶିଆଳି ଉତ୍ତର ଦେଲା

ଏଥରକ ବି ପୁଣି

ବାଘର ଅକଲରେ କିଛି ଢୁକୁ ନ ଥିଲା

କିନ୍ତୁ ସେ ବହୁ ସମୟ ଯାଏଁ

ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଇଁ

ସେମିତି ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ଲାଗିଲା

ଏ ‘ଦୁଃଖ’ ଏମିତି ଏକ ଶବ୍ଦ ଥିଲା

ଯାହା ସାମ୍ନାରେ ବାଘ

ପୂରାପୂରି ନିରୂପାୟ ଥିଲା ।

ଗୋଟେ ଜଳନ୍ତା ଦି’ ପହରେ

ଅଦ୍ଭୁତ ଦୃଶ୍ୟଟେ ଦେଖିଲା ବାଘ

ସେ ଦେଖିଲା

ଏକ ବିଶାଳ ବରଗଛ ତଳେ

ଗୋଟିଏ ଚଢ଼େଇ ଆଉ ଗୋଟେ ମଣିଷ

ନିଜର ଡେଣା ଆଉ

କୁରାଢ଼ି

ଏପଟେ ସେପଟେ ରଖି

ନିର୍ଭୟରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଉଥିଲେ

ପ୍ରଥମେ ସିଏ ହେଣ୍ଟାଳିଲା

ତା’ପରେ ଚୁପ୍ ହେଇଗଲା

କାରଣ ସେ ଶୁଣିଲା

ସେ ବୁଢ଼ା ବରଗଛ

ମଣିଷଟିର କାନ ପାଖକୁ ନଇଁ ଆସି

ଧୀରେ ଧୀରେ

ଗୋଟେ ବହୁତ ପୁରୁଣା ଗୀତ ଗାଉଥିଲା

ବୋଧହୁଏ ସେଇଟି

କୌଣସି ରାଜାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଥିଲା

ଯାହାଙ୍କ ରାଣୀ ଜଙ୍ଗଲରେ ହଜି ଯାଇଥିଲେ

ତା’ପରେ ବାଘ

ନା ହଲିଲା ନା ହେଣ୍ଟାଳିଲା

ଖାଲି ସେଇ ଆଡ଼କୁ ମୁହଁ କରି

ଅନେକ ସମୟ ଧରି

ଠିଆ ହେଇ ରହିଲା

ମୁଗ୍‌ଧ

ଅବାକ !

ମୁଁ ଜଣେ ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଙ୍କୁ ଜାଣେ

ଯିଏ ଗୋଟେ ଛୋଟ ସହରରେ ରହୁଥିଲେ

ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଅନେକ କାହାଣୀ ଥିଲା

ବାଘ ବିଷୟରେ,

ଆଉ ନଦୀ ସମ୍ପର୍କରେ

ଆଉ ଏମିତି ବହୁତ ସହର ବିଷୟରେ

ଯୋଉମାନଙ୍କ ନାଁ

ବହିର କୌଣସି ଜାଗାରେ ବି ମିଳେନା

ତା’ର ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା

ବାଘ ଗୋଟେ କୁହୁକ

ଏବଂ ଏତେ ଭୟଙ୍କର ଯେ

ଅନ୍ଧାରରେ ବି ତା’ ନାଁ ଧରିଲେ

ସେ ଉଭା ହେଇଯିବ ସାମ୍ନାରେ

ତା’ର ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ

ଏ ଯେଉଁ ଭଲ ପାଇବା

ଆମ ପରସ୍ପର ଭିତରେ ଅଛି

ବା ଆମ କାହା ଭିତରେ ବି ନାହିଁ

ସେ ବି ଗୋଟିଏ ବାଘ

ଆଉ ଏତେ ନିବିଡ଼ ଯେ

ଧ୍ୟାନରେ ଶୁଣିଲେ

ନିଜ ଛାତିରେ ଶୁଭିବ

ତା’ର ଭାରି ପଞ୍ଝାରେ

ଚାଲିବାର ଶବ୍ଦ

ଏଇଥି ପାଇଁ ଅନ୍ଧାରରେ

ସେ ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକ ଜଣକ

ପ୍ରାୟତଃ ଚୁପ୍ ରହୁଥିଲେ

ଏବଂ ଅନେକ ସମୟରେ

ଭୟରେ ଥରୁଥିଲେ

ଯଦି କିଛି କହିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା

ତେବେ ତା’ର କମ୍ପୁଥିବା ଓଠ

ଧୀରେ ଧୀରେ କହୁଥିଲେ

କିଛି ଶବ୍ଦ

ଯାହାର ଅର୍ଥ

କିଛି ବି ହୋଇପାରେ

ଅଥଚ ପୁଣି କିଛି ବି ହୋଇନପାରେ ।

ସେଦିନ ବାଘକୁ

ଲେଖାପଢ଼ା ଶିଖା ଯାଉଥିଲା

କେଉଁଠି

କୋଉ ପାଠାଶାଳାରେ

ଏୟା କହିବା

ମୋ ପାଇଁ ବହୁତ ମୁସ୍କିଲ

କାଠର ଗୋଟେ ବହୁତ ବଡ଼ କଳାପଟା

ତା’ ସାମ୍ନାରେ ରଖାଯାଇଥିଲା

ଯାହା ଉପରେ

କୋକଶିଆଳି କହିଲା

ଲେଖ- ‘ଈଶ୍ୱର’

ବାଘ କିଛି ଚିନ୍ତା କଲା

ଆଉ ଆସ୍ତେ କରି ଲେଖି ଦେଲା

ଗୋଟେ ବହୁତ ବଡ଼

ଚିତ୍କାର ପରି ଲମ୍ବା ଆଉ ବଙ୍କାଟଙ୍କା ‘ଈ’

କୋକିଶିଆଳି କହିଲା- ଠିକ୍ ଅଛି

ଏବେ ଲେଖ - ‘ଶ୍ୱ’

ବାଘ ଏଥର ଅଡୁଆରେ ପଡ଼ିଗଲା

ତା’ ହନୁହାଡ଼ ତଳେ

କୋଉଠି ଦବି କି ଥିଲା ‘ଶ୍ୱ’

ଯାହା ବିଲ୍‌କୁଲ ବାହାରୁ ହିଁ ନଥିଲା

କୋକିଶିଆଳି ଚିତ୍କାର କରି ଉଠିଲା-

ଲେଖ, ଲେଖ

ବାଘ ସେମିତି ଅଟକି ରହିଲା

କଳାପଟାର ଦାଢ଼ରେ

ଚୁପ୍‌ଚାପ୍ ନଇଁକି ରହିଲା

କୋକିଶିଆଳି ଚିଲ୍ଲେଇ ଉଠିଲା

‘ଶ୍ୱ’- ମୁଁ କହୁଛି, ଲେଖ୍ ‘ଶ୍ୱ’

ଏଥରକ ବାଘ

ଟିକିଏ ବଞ୍ଚେଷ୍ଟା କଲା

ଗଳା ଖିଙ୍କାରି ସଫା କଲା

ଆଉ ଯେମିତି ସେମିତି ଲେଖି ଦେଲା ‘ଶ’

କୋକିଶିଆଳି ସଜାଡ଼ି ଦେଇ କହିଲା

ପୂରା ନୁହଁ, ଅଧା

କେବଳ ଅଧା ‘ଶ’ ଲେଖ

ବାଘ କେତେବେଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ

କଟାକଟି କଲା

ପୁଣି ଲେଖିବାରେ ଲାଗିଗଲା,

ଲେଖିବାରେ ଲାଗିଗଲା

ପୁଣି କାଟିବାରେ ବି

ହାରି ଯାଇ କହିଲା

ନାଇଁ ନାଇଁ, ମୋ ଦ୍ୱାରା ଲେଖି ହେବନି

ଅନେକ ସମୟ ଯାଏଁ

ଖାଲି ଖ... ଖ...

କରୁଥିଲା ବାଘ

ତା’ ଆଖିରେ ଅଦ୍ଭୁତ

ଅଥଚ ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ ଦୀପ୍ତି ଥିଲା

ଯେମିତି ଲଢ଼ୁ ଲଢ଼ୁ

ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ

ପରାସ୍ତ ହେଇଯାଇଛି !

ସେଦିନ ବାଘ

ରାତିସାରା କାନ୍ଦୁଥିଲା

ପ୍ରଥମେ ଗୋଟିଏ କୋକିଶିଆଳି ଆସିଲା

ଏବଂ ପଚାରିଲା

କାନ୍ଦିବାର କାରଣ

ପୁଣି ଠେକୁଆ ଆସିଲା

ଆସିଲା ଭାଲୁ

ସାପ ଆଉ

ପ୍ରଜାପତି ବି

ସମସ୍ତେ ଆସିଲେ

ଆଉ ପଚାରିବାରେ ଲାଗିଲେ

କାନ୍ଦିବାର କାରଣ

କିନ୍ତୁ ବାଘ ହଲ୍‍ଚଲ୍ ହେଉନଥିଲା

ଖାଲି କାନ୍ଦିବାରେ ଲାଗିଥିଲା

ରାତିଯାକ

ଶୋଷ ଲାଗୁଥାଏ

ସେ କାନ୍ଦିବାରେ ଲାଗିଥାଏ

ଭୋକ ଲାଗୁଥାଏ

ସେ କାନ୍ଦିବାରେ ଲାଗିଥାଏ

ଜହ୍ନ ଆସିଲା

ସେ କାନ୍ଦିବାରେ ହିଁ ଲାଗିଥିଲା

ତାରାମାନେ ବୁଡ଼ିଗଲେ

ସେ କାନ୍ଦି ଚାଲିଥିଲା

କୁଆ ରାବିଲା

ସେ କାନ୍ଦି ଚାଲିଥିଲା

ଦୂର କୋଉ ଗୋଟେ ମନ୍ଦିରରୁ

ଘଣ୍ଟା ବାଜିବାରେ ଲାଗିଥିଲା

ସେ କେବଳ କାନ୍ଦି ଚାଲିଥିଲା...

ବର୍ତ୍ତମାନ

ଆଉ ବର୍ତ୍ତମାନ

ଏବଂ ଗୋଟେ ନିରନ୍ତର ବର୍ତ୍ତମାନରେ ରହି ରହି

ଯେତେବେଳେ ଗୋଟେ ଦିନ

ବିରକ୍ତ ହୋଇଗଲା ବାଘ ତ

ସେ ଧୀରେ ଠେକୁଆକୁ ପାଖକୁ ଡାକିଲା

ଏବଂ ଦେଖିଲା

ସେ ଥରଥର କମ୍ପୁଛି

ତା’ ଛୋଟ ଦେହରେ

ଯେଉଁ କଅଁଳ ଓ ଧଳା ଲୋମ

ଟାଙ୍କୁରି ଉଠିଥିଲା

ତାକୁ ବାଘ ଟିକେ ଛୁଇଁ ଦେଲା

ଆଉ ଭିତରେ ଭିତରେ

କାହିଁ କେତେ ଖୁସି ହେଇଗଲା

ତାକୁ ମନେହେଲା କି

ଇଏ ଗୋଟେ ନୂଆ ଅନୁଭବ

ହୁଏତ ଏମିତି ହେଇପାରେ

ଯୋଉଟା କି ତା’ ଆଖପାଖରେ

ବିଛେଇ ହେଇପଡ଼ୁଛି

ଏବଂ ତା’ର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ମଧ୍ୟ

ଏବଂ ଯୋଉଠି ଦିନରାତି ରହିବା ଏବଂ

ଗର୍ଜନ କରିବା ବ୍ୟତିରେକ

ଆଉ କୌଣସି ଉପାୟ ନାହିଁ ତା’ ପାଖରେ

ଏସବୁଠାରୁ ବାହାରକୁ ବି ଯାଇ ହେଇ ହେବ

ଦେଖା ହେଇପାରିବ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ

ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟର ଏପାଖ ସେପାଖ

ପାହାଡ଼ର ମସ୍ତକ ବିଦୀର୍ଣ୍ଣ କରି

ଅଣାଯାଇ ପାରିହେବ ନଈକୁ

ସମୁଦାୟ ଓଠେଇ ଆଣିହେବ

ଠିକ୍ ନିଜ ଉଠର ଶୋଷ ନିକଟକୁ

ପୁଣି ଟିକେ ଅଟକି

ସେ କିଛି ଚିନ୍ତା କଲା

ଯେମିତି ତା’ କାନ

ଅତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ସେ ଚିତ୍କାରର ସ୍ୱରକୁ

ଧରିବାକୁ ବଞ୍ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି

ଯାହା ପବନରେ ଉଠି ଆସୁଥିଲା

ଠିକ ସେଇପରି ସେ ନରମ ନରମ ଲୋମରେ

ନିଜ ନଖ ଚଲଉ ଚଲଉ

ପୁଣି ସେଇ ସୁଲାୟାମ ଦେହକୁ

ଏମିତି ଆଉଁସୁ ଥିଲା

ଯେମିତି ତା’ର ଜିଭ

ସେ ଅଦ୍‌ଭୂତ କୋମଳତାର

ସ୍ୱାଦ ଗ୍ରହଣ କରୁଛି ।

ସକାଳୁ ସକାଳୁ

ଗୋଟିଏ ପିଲା କାନ୍ଦୁଥିଲା

ତା’ ହାତରୁ ଖସିଯାଇ

ଅଚାନକ ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଥିଲା ତା’ର

ମାଟିର ବାଘ

ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ମାତ୍ର ସୁନ୍ଦର ବାଘ

ଯିଏ ତାରା ମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ି ସାରିଥିଲା

ଲଢ଼ି ସାରିଥିଲା ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସହ

ଏବଂ ଜଳଦସ୍ୟୁମାନଙ୍କ ସହ

ଠିକ୍ ତା’ ଆଖି ଆଗରେ

ହାତରୁ ଖସି ପଡ଼ିଲା

ଏବଂ ଖଟ୍ କରି ଭାଙ୍ଗିଗଲା

ଆଉ ଏବେ ସେ କାନ୍ଦୁଥିଲା

କାହିଁକି ନା ଏବେ ସେ

ଦୁଃଖିତ ହେଉଥିଲା

କାରଣ ଦୁନିଆର ସବୁଠୁ

ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପଦାର୍ଥ

କେତେ ସହଜରେ ଖସିପଡ଼ିଲା

ଏବଂ ଭାଙ୍ଗିଗଲା

ସୁନେଲୀ ଖରାରେ

ଲୁହ ଭରା ତା’ ଆଖି

ଏବେ ବି ଲାଖି ରହିଥିଲା

ଖସିପଡ଼ିଥିବା ନିଜର ବାଘ ଉପରେ

କି ହଠାତ୍ ତାକୁ ଲାଗିଲା

ବାଘ ଟିକେ ହଲୁଚି ଏବେ

ନିଜ ଖଣ୍ଡ ବିଖଣ୍ଡିତ ଅଂଶ ଭିତରୁ

ଆଲୋକିତ ହେଇ ଉଠିଲା

ଏବଂ ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ

ଗୋଟେ ଲମ୍ପରେ ଝରକା ଡେଇଁ

ଚାଲିଗଲା ବାହାରକୁ

ଏବେ କ’ଣ ବା କରାଯାଇପାରେ

ମୁଁ ଭାବୁଥିଲି କି

ରାସ୍ତା ଉପରେ ଦେଖା ହେଇଗଲେ

କବି ତ୍ରିଲୋଚନ

ମୁଁ କହିଲି- ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀ ମହାଶୟ,

ପିଲାଟି କାନ୍ଦୁଛି

କିଛି ତ କରିବାକୁ ହବ ନା!’

କହିଲେ, ‘ଚାଲ, ନେଇ ଆସିବା

ଆଉ ଗୋଟେ ବାଘ’

ମୁଁ କହିଲି- ‘ନା, ସେ ଜିଦରେ ଅଟଳ

ତା’ର ଦରକାର ସେଇ

କେବଳ ସେଇ ବାଘ

ଯାହା ଭାଙ୍ଗିବା ପୂର୍ବରୁ ଯେମିତି ଥିଲା’

ସେ ଟିକେ ଏପଟ ସେପଟ ହେଲେ

ତାଙ୍କ ଆଖିରେ ଆସିଗଲା ପୁଣି

ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଚମକ

କହିଲା - ‘ଚାଲ, ସେଇଟାକୁ ହିଁ ଆଣିବା’

ମୁଁ ପଚାରିଲି- ‘ସେଇ !

ସେଇଟା କୋଉଠୁ ମିଳିବ ?’

‘ମିଳିବ’ - ସେ କହିଲେ-

‘କୋଉଠି କୁମ୍ଭାରର ଆଖିରେ

ଥିବ ନିଶ୍ଚୟ

ଯେମିତି କି ସେମିତି’

ମୁଁ ସନ୍ଦେହ ନ କରି

ତାଙ୍କ ସହ ଏକମତ ହେଇଗଲି

ତା’ ପରଠୁ

କେତେ ସମୟ ବିତିଗଲାଣି

ଆମେ ଏବେ ବି ଚାଲିବା ଜାରି ରଖିଛୁ

ଆଗେ ଆଗେ କବି ତ୍ରିଲୋଚନ

ପଛେ ପଛେ ମୁଁ

ଗୋଟେ ଏମିତି ବାଘକୁ ଖୋଜିବାରେ

ଯିଏ ଦିନେ ଗୋଟେ ସକାଳେ

ପୃଥିବୀରେ ପଡ଼ି ଭାଙ୍ଗିବା ପୂର୍ବରୁ

ଯେମିତି ଥିଲା ସେମିତି ଥିବ ।

ସେମାନେ ଚାଲି ଯାଉଥିଲେ

ସ୍ୱାଦ ଏବଂ ନିଦରେ ଲଦା ଶଗଡ଼ଗୁଡ଼ିକ

ବାଘ ସେମାନଙ୍କୁ ଦେଖୁଥିଲା

ତାକୁ ନୁହେଁ, ଯାହା ମତେ ଦିନେ ମିଳିଥିଲା

କେଉଁ ଏକ କବିର କବିତାରେ

ବରଂ ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଏବଂ ପବିତ୍ର ବାଘ

ସେଠି ଚୁପ୍‌ଚାପ ଠିଆ ହେଇଥିଲା

ଏବଂ ଦେଖୁଥିଲା

ଚାଲି ଯାଉଥିବା ଶଗଡ଼ମାନଙ୍କୁ

ସେସବୁକୁ ସେ ଆଗରୁ ବି

ଦେଖିସାରିଛି ଅନେକଥର

ସେମାନେ ସଦାକାଳେ ଏମିତି ହିଁ ଯାଆନ୍ତି

ବସ୍ତିରୁ ସହର ଆଡ଼କୁ

କିଛି ନା କିଛି ଜିନିଷ ନେଇ

ଆଉ ସେ ମଧ୍ୟ ଦେଖିଛି

ନିଜ ଭାଗର ଜମି ଏବଂ

ସେମାନେ ବାରମ୍ବାର ହରେଇ ଆସୁଥିବା

ଶଗଡ଼ମାନଙ୍କୁ

ଏଥରକ ଫେରିଯାଉଥିବା ଶଗଡ଼ ଗାଡ଼ି ସହ

ତା’ର ପ୍ରେମ ହୋଇଯାଇଛି

ଭଲ ଲାଗିଛି ତାକୁ ଗୋଲଗୋଲ

ଘୂରୁଥିବା ଚକ

ନିଃଶ୍ୱାସ ନେଲା ଭଳି ଲାଗିଲା ତାକୁ

ତା’ର ଧୀମା ଧୀମା ଗତି

ଯାହାକି ତା’ର ଚକ ସବୁରୁ ଝରୁଥିଲା

ସେ ଠିଆ ଠିଆ ସେମିତି ଦେଖୁଥିଲା

ଚାଲି ଯାଉଥିବା ଶଗଡ଼ଗୁଡ଼ିକୁ

‘ମୋର କିଛି କରିବା ଉଚିତ

କିଛି କରିବା ହିଁ ଦରକାର’

ଭାବି ଚାଲିଲା ସେ ଅନେକ ବାର

କିନ୍ତୁ ଦେଖିଲାବେଳକୁ

ସେ ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ

ଏକ ଅନନ୍ତ ଲମ୍ଫରେ

ଝୁଲି ରହି

ଘର୍ ଘର୍

ଚାଲିଯାଉଥିଲେ ଶଗଡ଼ ଗାଡ଼ିସବୁ

ସେମାନେ ଚାଲି ଯାଉଥିଲେ

ଗଛମାନଙ୍କର ପୋଲା ଦେହ

ଏବଂ ନଈ ଦାଢ଼କୁ

ପାଣିର ଚମକ

ସୋରିଷ ଗଛର ସାଇଁ ସାଇଁ ଶବ୍ଦକୁ

ଚାଲି ଯାଉଥିଲେ ସେମାନେ... ।

ଆଜି ଧୂଆଁ ଉଠୁ ନ ଥିଲା

ପୂର୍ବ କି ପଶ୍ଚିମ

କୋଉଠୁ ବି

ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଇ ଆସୁଥିଲା

ଆଉ ବାଘ ବ୍ୟସ୍ତ-ବିବ୍ରତ

କ’ଣ ହେଲା, ହେଲା ବା କ’ଣ

ଧୂଆଁ ଉଠୁନି ବା କାଇଁକି

ତାକୁ ଜଣାଥିଲା

ଯୋଉଠୁ ଧୂଆଁ ଉଠୁଥାଏ

ସେଇଠି ହିଁ ଥାଏ ଗୋଟେ ବସ୍ତି

ସେଇଠି ହ ସମ୍ବାଳୁ ଥାଆନ୍ତି ଗାଈମାନେ

ସେଇଠି ହିଁ ଥାଏ ଗରମ ଗରମ ଘର

ସେଉଠୁ ହିଁ ଆସୁଥାଏ ମଣିଷ ଥିବାର ଗନ୍ଧ

ଆଜି ପ୍ରଥମ ଥର

ଧୂଆଁ ନ ଉଠିବାରୁ

ବସ୍ତି ନ ଥିବାର ସନ୍ଦେହ ହେଉଥିଲା ତା’ର

କେଜାଣି

କେମିତି କେମିତି ଲାଗୁଥିଲା ବାଘକୁ

ନା ବସି ରହିବାରେ ମନ

ନା ଲମ୍ଫ ଦେବାର ଉଦ୍ଦାମତା

ସବୁକିଛି ଥିଲା

ଗଛମାନଙ୍କରେ ପତ୍ର

ହରିଣ ଦେହରେ ମାଂସ

ସବୁ କିଛି ଥିଲା

କେବଳ ଧୂଆଁ ହିଁ ଉଠୁ ନ ଥିଲା ।

ଗୋଟେ ରାତିରେ ଯେତେବେଳେ

ଭୟଙ୍କର ଥଣ୍ଡା ହେଉଥିଲା

କୋଉଠି ଗୋଟେ ନିଆଁ ଜଳୁଥିବାର

ବାଘ ଦେଖିଲା

ନିଆଁ ଗୋଟେ ଘରର

ଭିତରେ ଜଳୁଥିଲା

ଆଉ ଲଟିଝଟିରେ ଘେରାଥିବା ସେ ଘର

ଗୋଟେ ବଙ୍ଗଳା ଥିଲା

ଯୋଉଠୁ ଆସୁଥିଲା

ଗୋଟେ ଚିହ୍ନାଜଣା

କାଠ ପୋଡ଼ିଯିବାର ଗନ୍ଧ

ସେ ଗନ୍ଧ ବାଘକୁ

ନିଜ ପରିବାରର ପରି ଲାଗିଲା

କବାଟ ଫାଙ୍କରୁ

ପ୍ରଥମେ ସେ ଦେଖିଲା ଛୁଆମାନଙ୍କୁ

ତାଙ୍କ ଭିତରୁ

ଅଧେ ନିଦରେ ଓ

ଅଧେ ଚାହିଁ ରହିଥିଲେ

ପୁରୁଷ ଲୋକଟି କୋଉଠି ଗୋଟେ

ଆଢୁଆଳରେ ବସିଥିଲା

କିନ୍ତୁ ସ୍ତ୍ରୀର ବଞ୍ଚେହେରା ପୂରା ଦେଖାଯାଉଥିଲା

ନିଆଁ ଧାସରେ

ଆହୁରି ଅଧିକ ସ୍ତ୍ରୀର ବଞ୍ଚେହେରା ପରି ଲାଗୁଥିଲା

ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ନିଆଁକୁ

ଘେରି କରି ବସିଥିଲେ

ଘର ଭିତରର ସେ ସବୁ ଦୃଶ୍ୟ

ଅଦ୍‌ଭୁତ ଲାଗିଲା ବାଘକୁ

ତାକୁ ରହସ୍ୟମୟ ଲାଗିଲା

ସେଇ ଧୀର ମନ୍ଥର ଧ୍ୱନି

ଯୋଉଟା ଅଗ୍ନିଶିଖାରୁ

ନିମିଷକେ ଚାଲି ଆସୁଥିଲା

ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ବାଘକୁ

ନିଜ ଦେହରୁ ଆସୁଥିବା ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ପାଇଁ

ଡର ଲାଗିଲା

‘ମତେ ମାରିଦେବେ

ମାରି ଦେବେ ମତେ’- ସେ ଭାବିଚାଲିଲା

ହେଲେ ନିଆଁର ଜାଦୁ ଯେମିତି

ତା’ ଭିତରର ଭୟକୁ

ଗୋଟେ ଅଭୟରେ ବଦଳେଇ ଦେଇଥିଲା

ସେତେବେଳେ ହଠାତ୍ ସେ

ଦେଖିଲା ଗୋଟେ ମୃତ ବାଘର

ଲମ୍ବା ଦେହ

କାନ୍ଥ ଉପରେ ଝୁଲୁଥିବାର

ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ବାଘ

ଚିତ୍କାର କରିବାକୁ ଚାହିଁଲା

ମାତ୍ର ତାକୁ ଚିତ୍କାର କରିବା ଆସୁ ନ ଥିଲା

ତଥାପି ସେ

ଅନ୍ତର ଭିତରୁ

ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲା ଯେମିତି

କି ହେଇ ଦେଖ... ଦେଖ ତାହାକୁ

ହେଇ ସେଇଠି

ସେ କାନ୍ଥ ଉପରେ ଯିଏ ଟଙ୍ଗା ହେଇଛି

ସିଏ ମୋର - ହଁ ହଁ

ସିଏ ମୋଅରି ହିଁ ଦେହ !

ବାସ୍ନାଭରା ଦଲକାଏ ପବନ

ପଶି ଆସିଲା

ବାଘ, ସେ ସମୟରେ କୋଉ ପିଞ୍ଜରାରେ ଥିଲା

ଟିକେ ଶିହରି ଉଠିଲା

ବୋଧହୁଏ ଜଙ୍ଗଲରେ

ଆମ୍ବ ପାଚି ଆସୁଥିଲା

ସେ ଭାବିଲା

ତା’ ପରେ ମୁହଁ ଟିକେ ଢିଲା କଲା

ନାକପୁଡ଼ାକୁ ଟିକେ ଫୁଲେଇ ଦେଲା

ଖୁବ୍ ଜୋରରେ ନିଃଶ୍ୱାସଟେ ନେଲା

ପୃଥିବୀ ଭଳି ଲମ୍ବା

ଏବଂ ଚିତ୍ ହେଇ ପଡ଼ିଗଲା !

ସାଧାରଣତଃ ଗରିମା

ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦଠାରୁ

ଅଧିକ କିଛି ହୋଇନପାରେ ।

କିନ୍ତୁ ସେଇଠି ସେ ଗୋଟେ ନିଆଁ ଥିଲା

ଏକ ଭୟଙ୍କର ସନ୍ତୁଳନ

ଏକ ଅସହ୍ୟ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ

ଯାହା ତାର ସମଗ୍ର ଶରୀରରୁ ବାହାରୁଥିଲା

ଆଉ ସେ ନିଜ ପରିଧିରେ

ହଜାର ହଜାର ଚକ୍କର କାଟି ସାରିବା ପରେ

ଏବେ ଜାଣ ନିଜ ଅସ୍ତିତ୍ୱର ବ୍ୟର୍ଥତାରେ

କ୍ଳାନ୍ତ ହୋଇ

ନିଜର ସେଇ ଗରିମା ନେଇ

ଠିଆ ହୋଇଥିଲା

ଯାହା ଭିତରେ ସେ ବନ୍ଦଥିଲା

ଆଉ ନିଜ ରୁଡ଼ୁରୁଡ଼ିଆ ଲମ୍ବା ଜିଭରେ

ନିଜ ଜଙ୍ଘର ଲୁଣକୁ

ବାରମ୍ବାର ଚାଟି ଚାଲିଥିଲା ।

ଏ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ

ସେ କେତେ ଏକୁଟିଆ ଥିଲା

କିନ୍ତୁ ଏତେ ତଲ୍ଲୀନ ବି

କି ସେ ସମୟରେ ସିଏ

ମତେ ମଣିଷ ଠାରୁ ଅଲଗା

ଲାଗୁନଥିଲା ଜମା ।

ସେମାନଙ୍କର ଡର ଥିଲା ଯେ

ଦିନେ ନା ଦିନେ

ଲୋପ ପାଇଯିବେ ସବୁତକ ବାଘ

କି ଏମିତି ଗୋଟେ ଦିନ ଆସିବ

ଯେବେ କୌଣସି ଦିନ ହିଁ ନ ଥିବ

ପୃଥିବୀର ସବୁ ବାଘ

ପିଲାଙ୍କ ବହିରେ କେବଳ

ଅଟକି ରହିଥିବେ ଯାହା

ମୋର ବି ଡର ଅଛି

କିନ୍ତୁ ମୋର ଆଉ ଗୋଟେ ବି ଡର ଅଛି

ବାଘ ଠାରୁ ଅଧିକ ଚମକୁଥିବା ଏ ଡର

କି ହାତ କୋଉଠି ଥିବ

କୋଉଠି ଥିବ ଆଖି ଯିଏ

ପଢ଼ିବ ଏ ବହିସବୁକୁ

ଛାପାଖାନା ବି କୋଉଠି ଥିବ ଯେ

ଛାପିବ ଏସବୁକୁ

ସହର କୋଉଠି ଥିବ

ଯୋଉଠି ଟାଇପ ହେବ

ପୃଷ୍ଠା କୋଉଠି ଥିବ ଯାହା ଉପରେ ‘କ’ ପରେ

କୋଉଠୁ ଡେଇଁ ଡାଇଁ

ଆସିଯିବ ‘ଲ’ଅବା ‘ଶ’

ଯାହାକୁ ପବନ ଶୁଣିବ

ଆଉ ନିଜ ସ୍ମୃତିରେ ଗଢ଼ି ନେବ

ପୂରାପୂରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ

ଗୋଟେ ଶବ୍ଦ

ଯାହାକୁ ପତ୍ର ବାରମ୍ବାର

ଦୋହରାଉଥିବ

ଆଉ ଯିଏ ପୃଥିବୀର କୋଉ ଅଦୃଶ୍ୟ

ତାରାମାନଙ୍କ ପାଖ ଦେଇ

କୋଉ ସୁଦୂର ହସ୍ପିଟାଲର ଝରକା ତଳେ

ମୁମୂର୍ଷୁ ଗୋଟେ ମଣିଷର ଓଠ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚି

ଚୁପଚାପ ହୋଇଯାଇପାରିବ

ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଓ ମିଠା

ବଞ୍ଚିବାର ଗୀତ

ମୋର ଡର ଅଛି

ଗୋଟେ ନିହାତି ସିଧା

ଏବଂ ସାଦା ଗୋଟେ ଡର

ତ ଡର କୋଉଠି ଥିବ ?

ଯେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ବୁଡ଼ିଯିବାକୁ ବସିଥିଲେ

ଜଣେ ଲୋକ ଠିଆ ହୋଇଥିଲା

ସହରର ସବୁଠାରୁ ଉଚ୍ଚ

ମୀନାର ଉପରେ

ଆଉ ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲା

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏ ଶତାବ୍ଦୀ ଶେଷ ହେବାକୁ ବସିଛି

ଶେଷ ହେବାକୁ ଯାଉଛି ସବୁ ପାହାଡ଼, ନଦୀ

ଏବଂ ହାୱଡାର ପୋଲ

ଆଉ ଉଡ଼ାଜାହାଜର ଡେଣା

ଆଉ ବୁଣୁଥିବା ହାତ

ଆଉ ଚାଲୁଥିବା ପାଦ

ସବୁ ଅତୀତ ହେଇ ଯାଉଥିଲେ

କିନ୍ତୁ ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆମକୁ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ ବାଘ ସହିତ

ଏବଂ ବାଘ ବିନା ବି

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ଯେମିତି ପାଣି ବଞ୍ଚେ

ଯେମିତି ପଥର ବଞ୍ଚେ

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ଦଉଡ଼ିରୁ ଝୁଲି ରହି

ଶୁଳିଆପଦାରୁ ଫେରିବା ପରେ ମଧ୍ୟ

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ସମୟ

ଯେତେ କମ୍ ହେଉ ପଛେ

ସ୍ଥାନ

ତା’ଠୁ କମ୍ ହେଉ ପଛେ

ସହରରେ ଖୁବ୍ କମ୍ ପବନ

ବାକି ଥାଉ ପଛେ ଯେତିକି

ଗୋଟେ ସାଇକେଲରେ ଥାଏ

କିନ୍ତୁ ଆମକୁ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ଏବଂ ଏଇଠି

ଏଇଠି

ଏଇ ସହରରେ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ଇଞ୍ଚେ ଇଞ୍ଚେ ହେଇ ବି ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ଆଙ୍ଗୁଳେ ଜାଗାରେ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ଏବଂ ଯେମିତି ବି ହେଉ

ଏଠୁ ସେଠା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ

ସବୁଠି ହିଁ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେବ

ସେ ଲୋକଟି ସେଇ ସହରରେ

ଯିଏ ସବୁଠୁ ଉଚ୍ଚ ମୀନାର ଉପରେ

ଠିଆ ହୋଇଥିଲା

ସେ ଅସଲରେ କୋଉଠି ଥିଲା ଇ ନାହିଁ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ,

ଏହିପରି ଋତୁଚକ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା

ଏବଂ ଚକ୍ରରେ

କେବଳ ଗୋଟିଏ ଗତି ହିଁ ଥାଏ

ଯିଏ ନିରନ୍ତର ଚଳମାନ

ଚକ୍ରର ଚକ୍ର ହେବାର ବିରୁଦ୍ଧରେ

ଏବେ ୟା’ ଭିତରକୁ ବାଘ ଆସିଗଲା

ତ ଆସିଗଲା

ମୁଁ ତା’ର କିଛି କରି ପାରିନଥାନ୍ତି

କେବଳ ଗୁଳି ମାରିଦେବା ଛଡ଼ା

କିନ୍ତୁ ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ରାଜି ନ ଥିଲି

କାହିଁକି ନା

ତା’ର ଆସିବା ଗୋଟିଏ ସୂଚନା

ଯେ ପବନ ଏବେ ବି ଅଛି

ଆଉ ପାଣି କୋଉଠି ନା କୋଉଠି

ଆଗଭଳି

ବହି ଚାଲିଛି

କିନ୍ତୁ ବନ୍ଧୁଗଣ,

ବାଘ ହିଁ ତ ଅଛି

କୁହାଯାଏ ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବରୁ

ସେ ଗୋଟେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଆସିଯାଇଥିଲା

ବ୍ୟାକରଣଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞ ପାଣିନିଙ୍କ ଭାଷାର କୁଡ଼ିଆକୁ

କୋଉ ନୂତନ ସୂତ୍ର

କୌଣସି ପ୍ରାଚୀନ ଭୋଜ ପତ୍ରର ବାସ୍ନାରେ

ଛନ୍ଦି ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା

ତା’ର ସମାଧାନ ପାଇଁ

ବସି ରହିଥିଲେ ସେମାନେ

ତ ବାହାରୁ ଶୁଣାଗଲା

କାହା ଗର୍ଜନର ଶବ୍ଦ

ବ୍ୟାକରଣଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞ ଋଷିଙ୍କ ପାଇଁ

ଇଏ ଗୋଟେ ବିଲ୍‌କୁଲ ନୂଆ

ସମସ୍ୟା ଥିଲା

କାରଣ ତାଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ଯେତେ ବି ସୂତ୍ର ଥିଲା

ସେ ଭିତରୁ କୌଣସି ଗୋଟିକରେ ବି

ସେ ଶବ୍ଦ

ଖାପ ଖାଉନଥିଲା

ତେଣୁ ସେ ବାହାରକୁ ଆସିଲେ

ଏବଂ ବାଘ ଆଡ଼କୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ଦେଖେଇ କହିଲେ

ଅଶୁଦ୍ଧ !

ଏକଦମ୍ ଅଶୁଦ୍ଧ କହୁଛ ତମେ !

ୟା’ ପରେ କ’ଣ ହେଲା-

ଜନଶ୍ରୁତି ଏଇଠି ନୀରବ

କିନ୍ତୁ ସେଠେଇ ଗୋଟେ ବଡ଼ ଛିଦ୍ର ଅଛି

ଯୋଉଠୁ ଗୋଟେ ଦୀପ୍ତ ଗର୍ଜନର

ଭାଷା ସେଇ କୁଡ଼ିଆରେ ଧୀରେ ଧୀରେ

ବୁଡ଼ିଯିବାର ଶବ୍ଦ

ବହୁତ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୁଣାଯାଇଥାଏ...

ପରିଶେଷରେ ବନ୍ଧୁଗଣ

ଅନ୍ତତଃ ଏତିକି ହିଁ କହିବି

ଯେ ଶେଷ : କେବଳ ଗୋଟେ ରୂଢ଼ି

ଯାହାକୁ ଶବ୍ଦ ସବୁବେଳେ

ନିଜ ବିସ୍ଫୋଟରୁ ଦୂରକୁ ନେଇଯାଏ

ସବୁଥର କେବଳ ଅବଶିଷ୍ଟ ରହେ

ସେଇ ଗୋଟେ ଅପରିପକ୍ୱ

ମାଟି ଭଳି ଆଦିମ ଏବଂ ସତେଜ ଆରମ୍ଭ

ଯୋଉଠୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବସ୍ତୁର

ଆରମ୍ଭ ପୁଣିଥରେ ହୋଇପାରେ

ପୁଣି ଖଡ଼ିଛୁଆଁ

‘କ’ ରୁ ‘ହ’ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପୁଣିଥରେ

ପୁଣିଥରେ ଗଣନା ‘ଶହେ’ରୁ ଶୂନ ଆଡ଼କୁ

ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତରୁ ପୁଣିଥରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଘଡ଼ି ଆଡ଼କୁ

ସମୟକୁ ପୁଣିଥରେ

ଏଇ ‘ପୁଣିଥରେ’କୁ ବି

ପୁଣିଥରେ ।